امام صادق (ع ) فرمود: خداوند مى فرماید: هر که مرا در نهانى یاد کند، او را آشکار یاد کنم .(32)
31.زمره عاقلان
امام صادق (ع ) فرمود: آن که در زمره عاقلان در یاد خداى عز و جل است چون کسى است که در زمره جنگجویان در راه خدا نبرد کند.(33)
32.همنشین خدا
در روایت است که على (ع ) مى فرماید:ذاکر الله سبحانه مجالسه آن که یاد خدا مى کند، همنشین خداست .(34)
33.یاد خدا در شبانه روز
از امام جعفر صادق (ع ) نقل است که خداى عز و جل به موسى (ع ) فرمود: مرا در شبانه روز بسیار یاد کن و هنگام یاد من ، خاشع باش و هنگام بلایى که به تو دهم ، صابر باش ، درگاه ذکرم آسوده زى و مرا بپرست و چیزى را با من شریک مساز، سرانجام تو به سوى من است . اى موسى ! مرا ذخیره خویش ساز، و گنج کردارهاى پاینده و شایسته خود را به من سپار.(35)
34.یاد خدا در پنهانى
امیرالمومنین (ع ) فرموده است : هر که خداى عز و جل را در نهان یاد کند، هر آینه خدا را بسیار یاد کرده است ، زیرا منافقان در عیان و پیش مسلمان خدا را یاد کنند و او را در نهان یاد نکنند، و براى همین است که خداى عز و جل در سوره نساء آیه 142 فرموده است : خودنمایى کنند در برابر مردم ، و یاد نکنند خدا را جز اندکى .(36)
35.خدا را فراموش کردن
از رسول خدا (ص ) روایت شده است که فرمودند: هر کس که خداوند را فرمان برد، در یاد خدا است و هر کس از او نافرمانى کند، خدا را فراموش نموده است .(37)
36.انواع ذکر
الف ) ذکر زبانى : نام خداوند را بر زبان جارى سازد و مکرر تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل لا اله الا الله بگوید.
ب ) ذکر قلبى : با تمام قلب متوجه او باشیم .
در حدیث آمده است که پیامبر اکرم (ص ) روى به على (ع ) نمود و فرمود: سه کار است که این امت طاقت آن را ندارد:
1- مواسات با برادران دینى در مال ،
2- و حق مردم را از خویشتن دادن ،
3- و یاد خدا در هر حال .
ولى یاد خدا(تنها) ذکر سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر نیست ، بلکه یاد خدا آن است که هنگامى که انسان در برابر حرامى قرار مى گیرد، از خدا بترسد و آن را ترک گوید.(38)
2.آثار ذکر گفتن
37.ذکر الهى سبب آرامش دل
قرآن با یک جمله کوتاه و پرمغز مطمئن ترین و نزدیک ترین راه را نشان داده : الا بذکر الله تطمئن القوب ، آگاه باش ، با یاد خدا دلها آرامش مى یابد.(39)
38.زیاد یاد خدا بودن
یاد خدا به انسان نیرو و آرامش و قوت و قدرت و پایمردى مى بخشد و انسان باید زیاد به یاد خداوند باشد: واذکروا الله کثیرا لعلکم تفلحون .(40)
39.ذکر خدا عامل رستگارى و نجات
قرآن کریم عامل فلاح و رستگارى و پیروزى و نجات را در سه چیز مى داند: (1) تزکیه ، (2) ذکر نام خداوند، (3) نماز خواندن .
قد افلح من تزکّى ، و ذکر اسم ربه فصلّى .(41)
40.یاد خدا مایه بیدارى دلها
یاد خدا در همه حال و در هر روز و در صبحگاهان و شامگاهان مایه بیدارى دلها و کنار رفتن ابرهاى تاریک غفلت از دل آدمى است ، یاد خدا همچون باران بهارى است که چون بر دل ببارد، گل هاى بیدارى ، توجه ، احساس مسؤ ولیت ، روشن بینى و هر گونه عمل مثبت و سازنده اى را مى رویاند.(42)
41.هنگام مردن یاد خداوند
معاذ بن جبل از کلام پیامبر اکرم (ص ) استفاده کرده و نقل مى کند که از پیامبر خدا (ص ) پرسیدم : کدام عمل از همه اعمال برتر است ؟
حضرت فرمود: ان تموت و لسانک رطب من ذکر الله عز و جل ؛ این که به هنگام مردن زبان تو به ذکر خداوند عز و جل مشغول باشد.(43)
42.تاءثیر ذکر گفتن در بازار
رسول خدا (ص ) فرمود: کسى که در بازار و هنگام غفلت مردم و اشتغال آنها به آنچه در بازار است ، از روى اخلاص خدا را یاد کند، خداوند براى او هزار حسنه مى نویسد و به گونه اى او را در روز قیامت مورد رحمت قرار دهد که به قلب هیچ بشرى خطور نکرده باشد.(44)
43.روشنى سینه ها
در حدیثى على (ع ) مى فرماید: ذکر الله جلاء الصدور و طماءنینة القلوب یاد خداوند موجب روشنى سینه ها و آرامش دلها است .(45)
44.روشنى عقل و زنده شدن دل
على (ع ) در حدیثى مى فرماید: هر کس خداى سبحان را یاد کند، خداوند دل او را زنده کرده و عقل و خردش را روشن گرداند.(46)
45.موجب شرح صدر
حضرت على (ع ) فرمود: الذکر یشرح الصدر یاد خداوند موجب شرح صدر است .(47)
46.ماءوا در بهشت
امام صادق (ع ) فرمود: هر کس بسیار ذکر خداى عزوجل بگوید، خدا در بهشت خود او را کاخ نشین سازد و زیر درختان و گنبدهاى بهشتى به او ماءوا دهد یا در بهشتش او را در سایه رحمت خود گیرد و مشمول مهر مخصوص سازد.(48)
47.روشنى سینه ها و عقل
على (ع ) فرمود: یاد خدا نور عقول و زندگى بخش جانها و موجب روشنى سینه ها است .(49)
48.کار گشایى
على (ع ) فرمود: بهترین چیزى که کارها به وسیله آن به سامان رسد، ذکر خداوند است .(50)
49.راندن شیطان
امام على (ع ) فرمود: ذکر الله مطردة شیطان یاد خدا بودن موجب راندن شیطان است .(51)
50.دورى از دوزخ
رسول خدا (ص ) فرموده است : هر کس فراوان ذکر خداوند عزوجل کند، خدایش دوست دارد، و هر کس ذکر خدا را بسیار گوید، براى او دو برائت نوشته مى شود: برائتى از دوزخ و برائتى از نفاق .(52)
51.نورانى شدن دل
على (ع ) فرمود: ثمره و نتیجه ذکر خدا، نورانى شدن دلها است .(53)
52.شفاى دل
رسول خدا (ص ) فرمود: ذکر خدا شفاى دلها است .(54)
53.نجات از ترس
ابو بصیر گوید: از امام صادق (ع ) پرسیدم از مردن مؤ من ؟ فرمود: مؤ من به هر گونه مرگى بمیرد: به وسیله غرق شدن بمیرد، زیر آوار بماند، و دچار درنده هم مى شود، و به صاعقه هم بمیرد، ولى این صاعقه به کسى که در حال ذکر خداى عزوجل است نمى رسد.(55)
54.خیر دنیا و آخرت
رسول خدا (ص ) فرمودند: من اعطى لسانا ذاکرا فقد اعطى خیر الدنیا و الاخرة آن کس که خدا زبانى به او داده که به ذکر پروردگار مشغول است ، خیر دنیا و آخرت به او داده شده است .(56)
55.آثار ذکر در خانه
امام صادق (ع ) مى فرماید: در هر خانه قرآن خوانده شود و ذکر خداى عزوجل در آن گفته شود، برکتش فزون شود و فرشته ها در آن درآیند و شیاطین از آن دورى گزینند و براى اهل آسمان بدرخشد، چنان که ستاره هاى فروزان براى اهل زمین مى درخشند.
و هر خانه اى که در آن قرآن نخوانند و ذکر خدا نگویند، برکتش کم مى شود و فرشته ها از آن دورى گزینند و شیطان در آن حاضر شوند.(57)
56.نجات از عذاب الهى
در حدیثى که معاذ بن جبل نقل کرده ، چنین آمده است : هیچ یک از اعمال آدمى براى نجات او از عذاب الهى برتر از ذکر الله نیست . از او پرسیدند: حتى جهاد در راه خدا. گفت : آرى ، زیرا خداوند مى فرماید: لذکر الله اکبر.(58)
57.در بهشت برین
امام صادق (ع ) فرمود: من اکثر ذکر الله عزوجل اظله الله فى جنته هر کس بسیار یاد خدا کند، خداوند او را در سایه لطف خود در بهشت برین جاى خواهد داد.(59)
58.نامه عمل نورانى
امام صادق (ع ) فرمود: هرگاه بنده بسیار آمرزش جوید، نامه عملش بالا رود، در حالى که مى درخشد.(60)
59.آثار یاد خدا در همه حال
1- هنگامى که نام خدا برده مى شود، یک دنیا عظمت ، قدرت ، علم و حکمت در قلب انسان متجلى مى گردد.
2- روح انسان را به نیکى ها و پاکى ها سوق مى دهد.
3- از بدى ها و زشتى ها پیراسته مى دارد.
4- توجه به چنین معبود بزرگى موجب احساس حضور دائم در پیشگاه او است و با این احساس فاصله انسان از گناه و آلودگى بسیار زیاد مى شود.
5- یاد او یادآورى مراقبت اوست ، یاد حساب و جزاى اوست ، یاد دادگاه عدل او و بهشت و دوزخ اوست و چنین یادى است که جان را صفا و دل را نور و حیات مى بخشد.(61)
60.محافظت از شر شیطان
على (ع ) فرمود: ذکر الله عصمة من الشیطان ذکر خدا نگهدارنده از شر شیطان است .(62)
61.زنده بودن دلها
على (ع ) فرمود: فى الذکر حیاة القلوب یاد خدا سبب زندگى دلهاست .(63)
62.آثار ترک ذکر الهى
قرآن مجید سزاى کسانى که از یاد خدا روى مى گردانند، چنین ذکر مى کند:
1- تنگى معیشت در این جهان فان له معیشة ضنکا
2- روز قیامت نابینا محشور مى شود: و نحشره یوم القیامة اعمى (64)
3- شیطان بر انسان مسلط مى گردد: نقیض له شیطانا فهو له قرین .(65)
امام صادق (ع ) فرمود: خانه اى که در آن تلاوت قرآن و یاد خدا نباشد:
1- برکتش کم خواهد بود،
2- فرشتگان از آن هجرت مى کنند،
3- و شیاطین در آن حضور دائم دارند.(66)
63.بصیرت در کارها
على (ع ) فرمود: من ذکر الله استبصر هر کس که یاد خدا کند (در کارها) بصیرت پیدا مى کند.(67)
64.محبوب پیش مردم
على (ع ) فرمود: هر کس به ذکر خدا مشغول باشد، خداوند یاد و نام او را (در نزد مردم ) نیکو و پاکیزه دارد.(68)
65.دائما یاد خدا بودن
على (ع ) فرمود: مداومة الذکر خلصان الاولیاء دائما به یاد خداى بودن بهترین دوست اولیاء خداست .(69)
66.زیانکاران
قرآن مجید مى فرماید: اى کسانى که ایمان آورده اید، اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نکنند و کسانى که چنین کنند، زیان کارانند.(70)
67.حسرت در قیامت
امام صادق (ع ) فرمود: هرگاه عده اى ، چه نیک و چه بد، در مجلس جمع شوند و به غیر یاد خدا بپردازند، در روز قیامت افسوس و حسرت مى خورند.
3.ذکر بسم الله الرحمن الرحیم
68.عوامل فلاح و رستگارى
خداى سبحان عامل فلاح و رستگارى و پیروزى و نجات انسان را سه چیز مى شمرد: قد افلح من تزکى ، و ذکر اسم ربه فصلى مسلما رستگار مى شود کسى که خود را تزکیه کند و نام پروردگارش را به یاد آورد و نماز بخواند.(71)
69.نجات از شعله هاى نوزده گانه آتش
عبدالله بن مسعود گوید: هر که خواهد از شعله هاى نوزده گانه آتش دوزخ نجات یابد، بسم الله الرحمن الرحیم گوید، زیرا بسم الله الرحمن الرحیم نوزده حرف است و خداوند تعالى هر حرفى را سپرى در برابر یکى از آن شعله ها قرار مى دهد.(72)
70.آغاز هر کار با نام خدا
رسول اکرم (ص ) فرمود: هر امر خطیرى اگر با بسم الله الرحمن الرحیم آغاز نشود، آن امر ناقص و ناتمام خواهد ماند.(73)
71.جواز بهشت
رسول اکرم (ص ) فرمود: هیچ کس به بهشت در نیاید مگر با پروانه و جواز بسم الله الرحمن الرحیم به این گونه بسم الله الرحمن الرحیم این نوشته اى است از سوى خداوند ویژه فلان پسر فلان ، او را در بهشت به جایگاه بلندى وارد سازید که شاخه هاى میوه آن آویخته و نزدیک و در دسترس باشد.(74)
72.اسم اعظم خداوند
امام رضا (ع ) فرمودند: بسم الله الرحمن الرحیم به اسم اعظم (خداوند) از سیاهى چشم به سفیدى آن نزدیکتر است .(75)
73.معنى بسم
على بن حسن بن فضال به نقل از پدرش مى گوید: از حضرت امام رضا (ع ) تفسیر بسم الله الرحمن الرحیم را پرسیدم .
حضرت فرمود: گوینده که مى گوید: بسم معنایش این است که : سمه اى از سمه هاى خداى را که همان عبادت است بر خود مى گذارم . گفت : عرض کردم : سمه چیست ؟ فرمود: یعنى علامت و نشانه .(76)
74.تفسیر بسم الله
حضرت امام حسن عسکرى (ع ) در تفسیر این سخن خداى عزوجل بسم الله الرحمن الرحیم فرموده است : اوست خدایى که تمام آفریدگان در مواقع نیازمندى ها و گرفتارى ها و شداید به هنگام قطع امید و گسستن اسباب از همه آنان که پایین از او، و غیر اویند، او را معبود خویش گرفته و به نیایش وى آهنگ مى کنند و مى گویند: بسم الله الرحمن الرحیم یعنى در تمام امور و کارهایم از خدایى که عبادت و پرستش تنها شایسته و سزاوار اوست ، کمک و یارى مى طلبم خدایى که چون دست فریادرس خواهى به سویش گشوده گردد، به فریاد رسد. ذات مقدسى که چون (از سر صدق ) خوانده شود اجابت فرماید.(77)
75.ترک نام خدا
از ابن عباس (ره ) منقول است که گفت : هر کس بسم الله الرحمن الرحیم را ترک کند، محققا آیه اى از کتاب خداى تعالى را ترک گفته است .(78)
76.نشانه هاى مؤ من
امام حسن عسکرى (ع ) فرمودند: علامات مؤ من پنج چیز است :
1- نماز پنجاه و یک رکعت در شبانه روزى از فریضه و نافله گزاردن ،
2- انگشتر بر دست راست کردن ،
3- بعد از نماز جبین را به خاک در سجده گذاشتن ،
4- بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن ،
5- زیارت اربعین را خواندن .(79)************8منبع کتاب عباس عزیزی